Koronawirus – pomoc dla przedsiębiorców

W związku z panującą epidemią COVID-19, wprowadzone zostały przez państwo rozwiązania mające na celu wspieranie przedsiębiorców oraz pracowników w dobie kryzysu. Z dniem 1 kwietnia 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw(dalej: Ustawa), potocznie zwana „Tarczą antykryzysową”. Na podstawie zawartych w niej regulacji, przedsiębiorcy mogą domagać się wszelkiego rodzaju wsparcia finansowego ze strony państwa, jeżeli trudności finansowe w prowadzeniu działalności są następstwami epidemii COVID-19. Mając na uwadze okoliczność, iż projekt ustawy na drodze procesu legislacyjnego ulegał wielu modyfikacjom, a ponadto Ustawa pozostawia wiele niejasności interpretacyjnych, po przeprowadzeniu szczegółowej analizy jej treści przygotowaliśmy zestawienie rodzajów pomocy, jakie zostały zawarte w Ustawie, wraz z informacjami praktycznymi i objaśnieniami.

Główne rodzaje pomocy, jakie są przewidywane w Projekcie ustawy to:

• dofinansowania do wynagrodzeń i ochrona miejsc pracy;
• pomoc w otrzymaniu płynności finansowej;
• przedłużenie wielu terminów obowiązujących przedsiębiorców.

Dofinansowanie do wynagrodzeń oraz w celu utrzymania działalności gospodarczej:

• 15gUstawy– przedsiębiorca może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy, w następstwie wystąpienia COVID-19. Przedsiębiorcy takiemu przysługują również środki z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 i 321) od przyznanych świadczeń, o których mowa powyżej.

Przedsiębiorca musi spełniać kryteria, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy(Dz. U. z 2019 r. poz. 669), tj.:

1. nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r.
2. wobec przedsiębiorcy nie mogą zachodzić przesłanki do ogłoszenia upadłości, o których mowa w art. 11 lub art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe(Dz. U. z 2017 r. poz. 2344, z późn. zm.)

Warunki na jakich będzie można korzystać z dofinansowania:

Przestój ekonomiczny – Pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznympracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, ale nie niższe niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (które obecnie wynosi 2.600,00 zł) z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Wynagrodzenie takie jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, do wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Spadek obrotów gospodarczych i ograniczenie wymiaru czasu pracy – Przedsiębiorca, u którego wystąpiłspadek obrotów gospodarczych* w następstwie wystąpienia COVID-19 może ograniczyć wymiar czasu pracyo 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Wynagrodzenie to jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości połowy wynagrodzenia, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartałuogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

*Przez spadek obrotów gospodarczych należy rozumieć sytuację, w której mamy do czynienia ze spadkiem sprzedaży towarów lub usług:

• nie mniej niż o 15% obrotów – należy porównać stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnych 2 kolejnych miesięcy w okresie od stycznia 2020 r. do łącznych obrotów z analogicznych 2 miesięcy z roku ubiegłego;
• nie mniej niż o 25% obrotów – należy porównać stosunek łącznych obrotów w wybranym miesiącu w okresie od stycznia 2020 r. w porównaniu do miesiąca poprzedniego.

W obu powyższych przypadkach obowiązuje obostrzenie, które wskazuje, że dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartałuogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

• 15zzb i 15zzc Ustawy– z wnioskiem o dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych składek na ubezpieczenia społeczne pracodawca może zwrócić się również doStarosty, w przypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 w ciągu dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy po 01 stycznia 2020 r., w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego.

Części kosztówwynagrodzeń pracowników oraz należnych składek na ubezpieczenia społeczne,przysługuje w zależności od spadku obrotów:

1. o co najmniej 30% – w tej sytuacji maksymalna suma dofinansowania to iloczyn liczby pracowników objętych wnioskiem i 50% sumy wynagrodzeń poszczególnych pracowników, nie więcej jednak niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia powiększonego o składki w odniesieniu do każdego pracownika;
2. o co najmniej 50% – w tej sytuacji maksymalna suma dofinansowania to iloczyn liczby pracowników objętych wnioskiem i 70% sumy wynagrodzeń poszczególnych pracowników, nie więcej jednak niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia powiększonego o składki w odniesieniu do każdego pracownika;
3. o co najmniej 80% – w tej sytuacji maksymalna suma dofinansowania to iloczyn liczby pracowników objętych wnioskiem i 90% sumy wynagrodzeń poszczególnych pracowników, nie więcej jednak niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia powiększonego o składki w odniesieniu do każdego pracownika.

Dofinansowanie to może być przyznane mikroprzedsiębiocom, małym i średnim przedsiębiorcom. Dofinansowanie jest wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych umową oraz kosztach wynagrodzeń każdego z tych pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.

Co istotne – mając na uwadze okoliczność, iż powyższe świadczenia wypłacane są na rzecz ochrony miejsc pracy oraz zatrudnienia, warunkiem jest utrzymanie w zatrudnieniu pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi – jeżeli więc będziemy korzystać z dofinansowania do wynagrodzeń przez 3 miesiące, musimy utrzymać w zatrudnieniu pracowników jeszcze przez kolejne 3 miesiące po zakończeniu pobierania świadczenia. Jeżeli ten warunek nie zostanie dotrzymany, przedsiębiorca ma obowiązek zwrócić dofinansowanie bez odsetek, proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika,
w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania do zwrotu świadczenia od starosty.

Jeżeli podmiot jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną oraz niezatrudniającym pracowników,może uzyskać dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności, w zależności od spadku obrotów:

1. o co najmniej 30% – 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia;
2. o co najmniej 50% – 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia;
3. o co najmniej 80% – 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Dofinansowanie to również jest wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o prowadzeniu działalności w danym miesiącu, za który dofinansowanie jest wypłacane. W tej sytuacji przedsiębiorca zobowiązany jest do prowadzenia działalności gospodarczej przez okres, na który przyznane zostało mu dofinansowanie, oraz po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy okresowi pobierania świadczenia. Konsekwencja jest taka sama, jak w przypadku dofinansowania na wynagrodzenia dla pracowników – niewywiązanie się z obowiązku prowadzenia działalności przez oznaczony okres powoduje zobowiązanie do zwrotu otrzymanego dofinansowania bez odsetek, proporcjonalnie do okresu nieprowadzenia działalności gospodarczej, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania do zwrotu świadczenia od starosty.

Wszystkie powyższe dofinansowania przyznawane są na okres 3 miesięcy. Ustawa jednak przewiduje możliwość przedłużenia tego okresu w drodze rozporządzenia Ministra Finansów, jeżeli stan epidemii i konsekwencje z nią związane będzie się przedłużał. Ponadto warto zaznaczyć, że wedle treści wymienionych powyżej przepisów dofinansowanie to przysługuje zarówno pracownikom, którzy pozostają z pracodawcą w stosunku pracy, jak i osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecania.

Pożyczka oraz zmiana warunków kredytowania:

• Pożyczka dla mikroprzedsiębiorcy:

Art. 15zzd Ustawy– Starosta może, na podstawie umowy, udzielić ze środków Funduszu Pracyjednorazowo pożyczki na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej mikroprzedsiębiorcy, który prowadził działalność gospodarczą przed dniem 1 marca 2020 r. Pożyczka może być udzielona do wysokości 5.000,00 zł.Okres spłaty pożyczki nie może być dłuższy niż 12 miesięcy, z karencją w spłacie kapitału wraz z odsetkami przez okres 6 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki. Pożyczka wraz z odsetkami podlega umorzeniu pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca przez okres 6 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszy stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 r.

• Zmiana warunków kredytowania:

Art. 31f Ustawy– Bank może dokonać zmiany określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu (lub pożyczki pieniężnej) udzielonego na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe(Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 oraz z 2020 r. poz. 284, 288 i 321) mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy, jeżeli kredyt został udzielony przed dniem 08 marca 2020 r. oraz zmiana taka jest uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonaną przez Bank nie wcześniej niż w dniu 30 września 2019 r. Zmiana ta dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez Bank i Kredytobiorcę, przy czym nie może ona powodować pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej Kredytobiorcy.

Modyfikacja warunków zatrudnienia przez pracodawców:

Rząd w swoich działaniach stara się umożliwić pracodawcom bardziej elastyczne zasady ustalania pracownikom czasu pracy i możliwość modyfikacji warunków zatrudnienia w celu zachowania miejsc pracy.

Art. 15zf Ustawy wprowadza istotny zapis, który pozwala na zmiany w warunkach zatrudnienia i systemie pracy. U pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 i który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r., dopuszczalne jest:

1. ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku, o którym mowa w art. 132 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, do nie mniej niż 8 godzin (ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego pomniejszone z 11 na 8 godzin), i nieprzerwanego odpoczynku, o którym mowa w art. 133 § 1 tej ustawy, do nie mniej niż 32 godzin (ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego pomniejszone z 35 na 32 godziny), obejmujących co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego;
2. zawarcie porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy;
3. zawarcie porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracęzawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu.

Oznacza to ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego względem postanowień Kodeksu pracy oraz wprowadzenie systemu równoważnego czasu pracy bez konieczności spełnienia przesłanek z Kodeksu pracy. Ponadto, zawarcie porozumienia mniej korzystnych warunków zatrudnienia pozwala na szeroką ingerencję w stosunek pracy, np. obniżenie wynagrodzenia.

Wsparcie finansowe z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

Art. 31zo Ustawy – Zwolnienie z opłacania składek ZUS:

Warunki, jakie należy spełnić:

Płatnik składek, który zatrudnia pracowników:

• na dzień 29 lutego 2020 r. zgłosił do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych
• był zgłoszony jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r.

Płatnik składek, który nie zatrudnia pracowników (osoba samozatrudniona):

• prowadził działalność przed 1 lutego 2020 r.
• przychód z tej działalnościw rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek (czyli zamiesiąc marzec), nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (tzn. nie był wyższy niż 15.681,00 zł)

Informacje praktyczne:

• przy ustalaniu liczby ubezpieczonych bierzemy pod uwagę NIEliczbę ZATRUDNIONYCH, a ZGŁOSZONYCH DO UBEZPIECZENIA(maksymalnie 9 osób łącznie z przedsiębiorcą);
• ulga ta nie przysługujepodmiotom, które opłacają składki ZUS korzystając z „Ulgi na start”;
• składek umorzonych nie możemy odliczyć od dochodu, ponieważ płaci je państwo – to nie my przez okres umorzenia będziemy płatnikami składek, stąd brak podstawy do ich odliczenia;
• mimo że to nie my płacimy za ten okres składki, utrzymana pozostaje ciągłość ubezpieczeń;
• wnioski można składać do 30 czerwca 2020 r., jednak lepiej zrobić to wcześniej, ponieważ wniosek uznany zostanie tylko w sytuacji, gdy spełnimy przesłanki, a to podlega ocenie przez urzędników ZUS – jeżeli nasz wniosek zostanie odrzucony, a składki nie były opłacane, ZUS ma prawo naliczyć odsetki od zaległości;
• w sytuacji, jeżeli przedsiębiorca nie spełnia kryteriów do umorzenia składek – przekracza liczbę osób zgłoszonych do ubezpieczenia lub ma zbyt wysoki przychód z działalności –może wnioskować o odroczenie płatności składek lub rozłożenie ich na raty, na podstawie wniosków zamieszczonych na stronie internetowej ZUS.

Art. 15zq Ustawy – Świadczenie postojowe:

Przedsiębiorca prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorcówlub innych przepisów szczególnych oraz osoby wykonujące umowę agencyjną, umowę zlecenia lub inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilnystosuje się przepisy dotyczące zlecenia bądź umowy o dzieło, mogą wnioskować o otrzymanie świadczenia postojowego. Świadczenie takie przysługuje w sytuacji, kiedy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna. Ponadto, świadczenie jest wypłacane tylko jeśli dana osoba nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu – jeżeli np. dana osoba prowadzi działalność gospodarczą, będąc jednocześnie zatrudnionym w oparciu o umowę o pracę, takiej osobie świadczenie nie przysługuje. Mamy tutaj także podział na przedsiębiorców, którzy zawiesili bądź nieprowadzenie działalności gospodarczej.

• Podmiotnie zawiesiłprowadzenia działalności gospodarczej – może ubiegać się o świadczenie postojowe, jeżeli przychódz prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe, był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc oraz nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartałuogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, obowiązującego na dzień złożenia wniosku;
• Podmiotzawiesiłprowadzenie działalności gospodarczejpo dniu 31 stycznia 2020 r. oraz przychódz prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartałuogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Ponadto, podmiot musiał prowadzić działalność gospodarczą przed 1 lutego 2020 r.– w innym przypadku świadczenie nie przysługuje. W przypadku zawieszenia działalności nie ma zatem kryterium w postaci zmniejszenia przychodu względem poprzedniego miesiąca.

W przypadku osób wykonujących umowę cywilnoprawną świadczenie przysługuje, jeżeli umowa ta została zawartaprzed 1 lutego 2020 r.i wciąż jest wykonywana (nie została wypowiedziana). Co więcej, przychódz umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartałuogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Jeżeli powyższe kryteria są spełnione, podmiot nabywa prawo do wnioskowania o przyznanie świadczenia. Na chwilę obecną świadczenie przyznawane jest jednorazowo, jednak może to ulec zmianie w sytuacji, gdy stan epidemii będzie się utrzymywał.

Świadczenie to jest przyznawane w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia (2080 zł). Dla osób, które wykonują umowy cywilnoprawne, a ich dochody są mniejsze niż minimalne wynagrodzenie, wysokość świadczenia dostosowana jest proporcjonalnie do warunków wynikających z umowy.

Ustawa zawiera więc wiele możliwości wsparcia finansowego przedsiębiorców oraz ich pracowników. Jeżeli dany podmiot nie spełnia kryteriów do otrzymania jednej z opcji dofinansowania, zawsze pozostaje mu wybór innego środka, który pomoże zachować płynność finansową w tym ciężkim okresie.

________________________

Autor: Bartosz Majkowski

radca prawny w Kancelarii BMME Radcowie Prawni